Prace budowlane wiążą się z koniecznością uporządkowania placu budowy i zagospodarowania wszystkich odpadów, które się tam znajdują. Do tego celu wykorzystuje się kontenery na gruz. Dzięki umieszczaniu w nich po budowie takich śmieci, jak cegły czy beton, możliwe jest wstępne oczyszczenie terenu z zalegających nieczystości. Materiały z wyburzeń nie mogą być traktowane na równi z innymi odpadami, na przykład tymi pochodzącymi z gospodarstw domowych, dlatego wywóz gruzu jest jedyną prawnie dopuszczalną opcją jego utylizacji. Choć wydawałoby się, że na tym kończy się “żywotność” odpadów budowlanych, w rzeczywistości dostają one drugie życie.
Recykling gruzu – ekologicznie i ekonomicznie pożyteczny!
Gruz betonowy i ceglany, poddany odzyskiwaniu surowców wtórnych, czyli po odpowiednim przetwarzaniu mechanicznym i przemienieniu go na kruszywo, z powodzeniem można ponownie wykorzystać w takich dziedzinach jak budownictwo, w tym – bardzo często – w budowie dróg. Działanie polegające na odzyskaniu jakiegoś surowca i wykorzystaniu go ponownie, to nic innego jak popularny recykling. Oprócz oczywistych korzyści z recyklingu, ponowne wykorzystanie odpadów z budowy ma też inne plusy. Po pierwsze, stopniową likwidację dużych hałd składowanego gruzu, które, gdyby nie recykling, nie malałyby, a coraz bardziej narastały. Korzystanie z odpadów po budowie sprzyja zatem zmniejszeniu degradacji przyrodniczej, a więc chroni środowisko naturalne. Po drugie, zmniejszenie eksploatacji naturalnych kruszyw. Kruszywa naturalne i ich występowanie geograficzne jest w Polsce ograniczone. Złoża żwirów lodowcowych i wodnolodowcowych i złoża piasków występują w części centralnej i północnej, natomiast na południu są to kruszywa rzeczne. Im więcej przetwarzać będzie się kruszywa budowlane z odzysku, tym więcej zasobów naturalnych pozostanie. Po trzecie zaś, gruz dostępny na miejscu, zalegający na budowie, z którego skorzystać można od ręki jako np. podsypka, zmniejsza wydatki na kupno czy dowiezienie kruszywa naturalnego. W okolicach Warszawy na budowach wykorzystuje się czasami gruz i kamienie z innych rozbiórek do wypełniania fundamentów nowo powstających, niskich budynków – szczególnie jeśli mowa o małych altankach działkowych, które nie muszą mieć solidnych fundamentów betonowych ze zbrojeniem, wytrzymującym ogromne obciążenia. Obniża to znacząco koszty budowy.
Pozyskiwanie kruszywa z gruzu na wysypisku – jak?
Recykling betonu konstrukcyjnego wymaga zastosowania odpowiednich maszyn i urządzeń, które poprzez metodyczne kruszenie gruzu umożliwiają przetworzenie go do postaci kruszywa recyklingowego. Niejedna sortownia gruzu wykorzystuje do tego celu kontenerowe kruszarki udarowe na napęd elektryczny. Są one maszynami proekologicznymi ze względu na niską emisję hałasu, wibracji, zapylenia i spalin. Kolejnymi maszynami służącymi do pozyskania kruszywa z recyklingu są wielofunkcyjne łyżki przesiewająco-kruszące. Mogą one jednocześnie przesiewać, kruszyć, a także mieszać oraz rozdrabniać wiele różnych materiałów: mieszanek betonowych, kawałków asfaltu, miału węglowego, mogą też przesiewać ziemię z kamieni.
Co ciekawe, kruszarki mogą być też przydatne w mechanicznej obróbce i produkcji kruszywa ze skał litych, np. bazaltu, granitu, dolomitu, piaskowca. Obrobione mechanicznie kruszywo pochodzenia naturalnego to tzw. kruszywo łamane.
Jakie są możliwości wykorzystania gruzu?
Odpady pobudowlane mogą być zastosowane w wielu różnych dziedzinach. Najszersza z nich to budownictwo drogowe. Betonowe i ceglane odpady nadają się zarówno do tego, aby podsypać nimi nawierzchnie drogowe, jak i do utwardzania prywatnych podjazdów do posesji. Utwardzona powierzchnia będzie bardziej odporna na działanie warunków atmosferycznych, takich jak deszcz czy śnieg. Gruz, żwir betonowy albo tłuczeń bardzo dobrze sprawdzą się do usypania warstwy wierzchniej, odprowadzającej wodę opadową, minimalizując tym samym ryzyko powstawania grząskiego błota.
Oprócz budowy dróg, kruszywo wykorzystuje się też podczas układania chodników i ścieżek. Gruz betonowy czy ceglany można wysypać pod kostkę brukową podobnie jak wykorzystuje się podbudowę betonową lub kamienną wraz z warstwą podsypki cementowo-piaskowej. Warto wtedy jednak zwracać uwagę na zawartość kruszywa. Zaleca się, w przypadku brukowej kostki, gruz pochodzący w większej części z rozkruszenia elementów betonowych, a w mniejszej części z ceglanych. Kruszywo i gruz ceglany z czasem mogą ulegać niewielkim odkształceniom, co może skutkować zagłębieniami i nierównościami w nawierzchni ułożonej kostki.
Innym zastosowaniem, jakimi cieszą się kruszywa sztuczne jest mała architektura ogrodowa. Gruz często wykorzystywany jest przez architektów ogrodów do tworzenia specjalnych nierówności terenu, np. wyprofilowania skarp i skalniaków, niekiedy też do kaskady z oczkiem wodnym. Czasami zaś służy celom typowo ogrodniczym, takim jak doprowadzenie wilgoci w dane miejsce, bądź przeciwnie, odprowadzenia jej – do tego celu przydaje się gruz usypany w odpowiednio przygotowanym dole w ziemi – dzięki takiemu trikowi woda spływa właśnie do tego miejsca, skupiając w nim wilgoć lub pochłaniając ją – za pomocą odpowiedniego drenażu – z innego miejsca, wymagającego osuszenia.
Ciekawym zastosowaniem kruszywa jest wykorzystanie go do nawierzchni terenów eksploatowanych sportowo, najczęściej kortów tenisowych, bieżni, boisk, powierzchni pod pchnięcia kulą, itd. Stosuje się tam na przykład podbudowę z kruszyw kamiennych z mączką ceglaną i glinką. Kruszywa grube z kolei spotykane są w formie nawierzchni żwirowych.